جبار اسماعیل احمد                                                                               د. عابد خالد رسول

پرۆفیسۆرى یاریدەدەر لە کۆلیجى زانستە ڕامیارییەکان/زانکۆى سلێمانى              خوێندکارى ماستەر لە کۆلیجى زانستە ڕامیارییەکان/زانکۆى سلێمانى

وشە کلیلییەكان: دەسەڵات، هێز، دیسپلبین،  بایۆ دەسەڵات، هزرى ڕامیارى، مێشێل فۆکۆ.

https://doi.org/10.31271/jopss.10022

پوختەى توێژینەوە:

چەمکى دەسەڵات شیکردنەوە و شیکارى زۆری بۆکراوە و لەچەندین ڕەهەند و لایەنەوە شرۆڤەکراوە و بیرمەندگەلێکى زۆر لەبارەوەیەوە دواون، بەڵام جیاواز لە زۆرێک لەو دیدگایانەى پێشوو، (میشێل فۆکۆ) خوێندنەوە بۆ چەمکەکە دەکات و فۆرم و ڕەهەندە جۆرییەکانى دەستنیشان و دیاریدەکات، (فۆکۆ) دەسەڵات لە جۆری پەیوەندییەکانییەوە شیکار دەکات، پەیوەندییەکانى دەسەڵات کە کۆی پنتە وورد و پەراوێزەکانى کۆمەڵگایان تەنیوەو و وەکو تۆڕێک ژیانى مرۆیی دادەپۆشن. ئەم توێژینەوەیە بەو دەرئەنجامە گەیشتووە کە بەگشتى لە تێڕوانینى (فۆکۆ) دا ئەگەرچى دەسەڵات وەکو ناوەڕۆک و ماهیەت هیچ گۆڕانێک تیایدا ڕونادات و هەموو دەسەڵاتێک هەمان سروشتى خۆباڵایی و پیادەکارى خۆنوێنى لەپێناو ملکەچکردن و ڕامکردنى تاکەکانى لەناو خۆیدا هەڵگرتووە، بەڵام بەپێی جیاوازى پەیوەندییە ئامادەکانى دەسەڵات، شێوازەکانى کارى دەسەڵاتیش بۆ باڵایی خۆی، دەگۆڕێت، کە لەگەڵ خۆیدا فۆرمە جیاوازەکان و ڕەهەندە جۆرییەکانى دەسەڵاتیان هەڵگرتووە.

خلاصة البحث:

ماهية السلطة وأبعادها النوعية في الفكر السياسي لـ(ميشيل فوكو)

ظل مفهوم السلطة محل إهتمام و تحليل عدد كثير من الدراسات و البحوث، وعالجه الكثير من المفكرين، للو من كم، الا أن (ميشيل فوكو) قد درس مفهوم السلطة بشكل متمايز عن الكثير من المفكرين الذين سبقوه، إذ حلل (فوكو) ظاهرة السلطة وتحديد أشكالها و أبعادها النوعية  كنمط من العلاقات، التي تغطي مجمل العلااقات بين أفراد المجتمع كشبكة تستر كامل الحياة البشرية، وتوجد في أكثر البقع والأماكن مجهرية وهامشية فى المجتمع. وقد وصل هذا البحث الى نتيجة مفادها أن السطة في روئية (فوكو) لم تمسها التغيير في مضمونها و ماهيتها، ولها الطبيعة ذاتها القائمة على التعالي والهيمينة  وإرادة السيطرة على الأفراد، إلا أن ممارسة هذه السلطة تغيير وفقا لعلاقات السلطة السائدة في المجتمع، مما تتغير معها ألأبعاد النوعيىة للسلطة، كم تتغير معها آليات تأثيرها أيضا.

Abstract:

The Essence of Power and its Forms in the Political Thought of (Michel Foucault)

The term of power has been explained and analyzed in many ways and sides, it has been spoken about by several intellectuals. But differ from many of the previous ones, (Michel Foucault) analysis the term and indicates its forms and perceptions. (Foucault) analysis the power in its own connections whose cover all the tiny corners and forgotten edges in the community that are extending over all the humans life. This research has been concluded that, in general Michel Foucault’s point of view, besides being selfish and practicing its selfishness in its own nature so as to capitulate and govern the community members, power’s working strategies are changing according to its available connection types and forms, those are holding different typical directions.

لیستى سەرچاوەکان:

یەکەم/ کتێب

کتێبی کوردى:

1. ئەییوب کەریمى، ئازادى و دەسەڵات، چاپەمەنى مانگ، بانە- ئیران، ١٣٩٤.
2. بەختیار على، سێوى سێهەم، ناوەندى ڕۆشنبیری و هونەرى ئەندێشە، چاپی سێهەم، سلێمانى، ٢٠١٤.
3. بەختیار على، ئاوڕەکەى ئۆرفیۆس، ناوەندى رۆشنبیری و هونەرى ئەندێشە، سلێمانى، ٢٠١٤.
4. جەبار أحمد، ئاشنابوون بەفۆکۆ، دەزگاى ئایدیا بۆ فیکر و لێکۆڵینەوە، سلێمانى، ٢٠١٥.
5. فاروق رەفیق، غەمە جڤاتیەکان، بەرگى یەکەم، چاپخانەى ڕەنج، سلێمانى، ٢٠٠٦.
6. کۆمەڵێک نوسەر، کێشەى سوبێکت، دەزگاى چاپ و پەخشی سەردەم، سلێمانى، ٢٠١٤.
7. مەریوان وریا قانع، دەربارەى فەلسەفە و ئیسلام و ڕۆشنگەرى، نێوەندى ڕەهەند بۆ لێکۆڵینەوەى کوردى، سلێمانى، ٢٠٠٢.
8. مەریوان وریا قانع، ئەخلاق و بەرگرى- سەرەتایەک بۆ ناسینى کارەکانى میشێل فۆکۆ، ناوەندى ڕۆشنبیری و هونەرى ئەندێشە، سلێمانى، ٢٠١٧.

کتێبی وەرگێڕدراو بۆ کوردى:

9. عارف دانیالی، میشێل فۆکۆ، و: سەروان ئەحمەد، ناوەندى غەزەلنوس بۆ چاپ و بڵاوکردنەوە، سلێمانى، ٢٠١٨.
10. کۆمەڵێک بیرمەند، دەسەڵات و حەقیقەت، و: ئیدریس شێخ شەرەفی، سەنتەرى لێکۆڵینەوەى ئەدەبی و فیکرى نما، هەولێر، ٢٠٠٤.
11. کۆمەڵێک نوسەر، جیهانى میشێل فۆکۆ، و. ئاوات أحمد سوڵتان، ناوەندى رۆشنبیری ئەندێشە، چاپی دووەم، سلێمانى، ٢٠١٧.
12. کۆمەڵێک نوسەر، فۆکۆ – فەیلەسوفی هۆڵى هەشتەم، و: کۆمەڵێک وەرگێڕ، دەزگاى چاپ و پەخشی سەردەم، سلێمانى، ٢٠١٦.
13. کۆمەڵێک نوسەر، دەوڵەت – دەسەڵاتێکى ڕێکخراوى کۆمەڵایەتى، و: کۆمەڵێک وەرگێڕ، دەزگاى چاپ و پەخشی سەردەم، سلێمانى، ٢٠١٧.
14. میشێل فۆکۆ، ڕۆشنگەرى و شۆڕش لاى کانت، و: ڕێبین رسول ئیسماعیل، ناوەندى فێربوون، هەولێر، ٢٠١٨.
15. میشێل فۆکۆ، ڕەخنە چییە – وانە وتارى ئەنجومەنى فەرەنسی فەلسەفە، و: فاتح سەعیدی، چاپخانەى یاد، سلێمانى، ٢٠١٤.
16. میشێل فۆکۆ، ئێرانیەکان چۆن بیر دەکەنەوە، و: هەژار مەجید، چاپی دووەم، ناوەندى ڕۆشنبیری و هونەرى ئەندێشە، سلێمانى، ٢٠١٧.

کتێبی عەرەبی:

17. دولة خضر خنافر، فی الطغیان و الاستبداد و الدکتاتوریة- بحث فلسفی فی مسألة السلطة الکلیة، دار المنتخب العربی للدراسات و النشر و التوزیع، بیروت، ١٩٩٥.
18. عبدالعزیز العیادی، میشال فوکو – المعرفة و السلطة، المؤسسة الجامعیة للدراسات و النشر و التوزیع، بیروت، ١٩٩٤.
19. محمد صفار، تفکیک مفهوم القوة عند میشیل فوکو- إعادة فتح الملف الإیرانی، مکتبة الاسکندریة، الاسکندریة- مصر، ٢٠١٧.
20. محمد کامل لیلى، النظم السياسة- الدولة و الحكومة، دار الفكر العربي، مصر، ١٩٧١.
21. منذر الشاوي، فلسفة الدولة، الذاكرة للنشر و التوزيع، ط٢، بغداد، ٢٠١٢.

کتێبی وەرگێڕدراو بۆ عەرەبی:

22. أندرو فنسنت، نظريات الدولة، ت: مالك أبوشهيوة و محمود خلف، دار الرواد، طرابلس- ليبيا، ١٩٩٧.
23. بیار کلاستر، مجتمع اللادولة، ت: محمد حسین دکروب، المؤسسة الجامعية للدراسات و النشر و التوزيع، ط٣، بیروت، ١٩٩١.
24. مجموعة مؤلفین، مارکس و فوکو، ت: حسن الحاج، المؤسسة الجامعیة للدراسات و النشر و التوزیع، بیروت، ٢٠١١.
25. میشیل فوکو، إرادة العرفان، ت: محمد هشام، الدار البیضاء، المغرب، ٢٠٠٤.
26. میشیل فوکو، استعمال اللذات، ت: جورج أبي صالح، مركز الانماء القومي، بيروت، ١٩٩١.
27. نعوم تشومسکى و جون بریکمون، العقل ضد السلطة، ت: عبدالرحیم حزل، دار الآمان، بیروت، ٢٠١٤.

کتێبی فارسی:

28. محمد ضیمران، میشل فوکو: دانش و قدرت، هرمس، تهران، ١٣٨٩.

کتێبی وەرگێڕدراو بۆ فارسی:

29. ژیل دلوز، فوکو، ت: نیکو سرخوش و افشین جهاندیدە، نشرنى، تهران، ١٣٨٦.
30. میشیل فوکو، تئاتر فلسفە، ت: نیکوس سرخوش و افشین جهاندیدە، چاپ دوم، نشرنى، تهران، ١٣٩٠.
31. میشیل فوکو، ارادە بە دانستن، ت: نیکو سرخوش و افشین جهاندیدە، نشرنى، چاپ ششم، تهران، ١٣٩٠.

کتێبی ئینگلیزى:

32. Alan Milchman and Alan Rosenberg Editors, Foucault and Heidegger – Critical Encounters, University of Minnesota Press, London, 2003.
33. Anthony Giddens, sociology- a brief but critical introduction, published by Macmillan education LTD, Second edition, London, 1986.
34. carl boggs, the tow revolutions(Gramsci and the dilemmas of western Marxism), south end press, U.S.A, 1984.
35. A.Hayek, The Road To Serfdom, Rutledge, London and New York, 2006.
36. Hubert L. Dreyfus and Paul Rabinow, Michel Foucault: beyond structuralism and hermeneutics, The University of Chicago, Chicago, 1983.
37. Janet Afary and Kevin B. Anderson, Foucault and the Iranian Revolution- Gender and the Seductions of Islamism, The University of Chicago Press, Chicago and London, 2005.
38. Jose Guilherme Merquior, Foucault, University of California Press, U.S.A, 1985.
39. Lisa Downing, The Cambridge Introduction to Michel Foucault, CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS, New York, 2008.
40. Michel Foucault and Noam Chomsky, The Chomsky-Foucault Debate On Human Nature, The New Press, New York , 2006.
41. Michel Foucault, readers, edited by: paul rabinow, pantheom books, new york,1984.
42. Terry Eagleton, Why Marx Was Right, Yale University, London, 2011.

کتێبی وەرگێڕدراو بۆ ئینگلیزی:

43. Jean Jacques Rousseau, The Social Contract- Or Principles Of Political Right, Translated by G. D. H. Cole, public domain, 2002.
44. Karl Marx and Frederick Engels, collected works- volume 5, translated by: W. Lough and C. P. Magill, published by Lawrence & Wishart, London, 1938.
45. Michel Foucault, Power and Knowledge- Selected Interviews and Other Writings 1972-1977, Translated by: Colin Gordon, Leo Marshall John Mepham and Kate Soper, Pantheon Books, New York, 1980.
46. Michel Foucault, critical inquiry- vol 8 – subject and power, translated from the French by: Leslie Sawyer, The University of Chicago Press, Chicago, 1982.
47. Michel Foucault, Discipline and Punish (The Birth o f the Prison), Translated from the French by: Alan Sheridan, Vintage Books, New York, without date.
48. Michel Foucault, Society Must Be Defended- Lectures At The College De France 1975-1976, translated by: David Macey, published by Picador. New York, 2003.
49. Michel Foucault, The Government of Self and Others- Lectures at the College De France 1982–1983, Translated By Graham Burchell, Palgrave Macmillan, U.K, 2010.
50. Michel Foucault, the history of sexuality- vol 1, translated by: Robert Hurly, Pantheon Books, New York, 1978.
51. Michel Foucault, the order of things- an archeology of the human sciences, translation of les mots et les choses, pantheon books, new york, 1971.

دووەم/ توێژینەوەى ئاکادیمى:

52. مرزوقی قوراریة حلیمة، الجسد و السلطة فی فلسفة میشال فوکو، رسالة ماجستیر غیر منشورة التى قدمها فی جامعة السانیة وهران- کلیة العلوم الاجتماعیة- قسم فلسفة، الجزائر، سنة دراسیة ٢٠١٢- ٢٠١٣.

سێیەم/ ئینتەرنێت:

53. Michel Foucault, Power- Moral Values- and the Intellectual (Interview with Michel Foucault – By: Michel Bess), Nov. 3, 1980, look this link: https://www.michaelbess.org/foucault-interview/ .
54. Thirty Years’ War, history, 3\4\2019, look this link:https://www.history.com/topics/reformation/thirty-years-war.

Full Text