ئامادەكردنی: ئایینناسی

وشەی فەتوا لە بنەڕەتدا و لە ڕووی زمانەوانییەوە لە عەرەبیدا بە واتای ڕوونكردنەوە و ڕۆشنكردنەوەی شتێك، یان دیاردەیەكی نەزانراو دێت كە پرسیاری لەبارەوە دەكرێت، وەك زاراوەیەك لە كەلەپووری ئیسلامیدا ڕووبەرێكی بەرفراوانی داگیر كردووە، زانایانی بوارە جیاوازەكانی ئیسلام پێناسەی زۆریان بۆ كردووە و بە ئەرك و بەرپرسیارییەكی گەورە لێیان ڕوانیوە، ئەو كەسەش كە بەو ئەركە هەڵدەستێت پێی دەوترێت موفتی، لە ڕوانگەی گرنگی فەتواوە چەندین مەرجی قورسیان بۆ ئەو كەسە داناوە كە فەتوا دەدات و پێی دەوترێت موفتی، بە جۆرێك دەستەبژێرێكی كەم لەناو زانایانی ئایینی دەتوانن بگەنە ئەو پلە و پێگەیە، دیارترین مەرجەكان، یەكەم: شارەزایی تەواو لە شەریعەت و وردەكارییەكانی پەیوەست پێوەی. دووەم: شارەزایی واقیع و ئەو دۆخەی فەتواكەی بۆ دەدرێت.

وەك زاراوەیەك فەتوا بە لای ئەهلی سوننەوە بەوە پێناسە دەكرێت كە ڕاگەیاندنی حوكمی شەرعی شتێك، ڕووداوێك، دیاردەیەك، هەڵوێستێك، كارێك و … تاد، كە پرسیاری لەبارەوە دەكرێت و لە دەقە بنەڕەتییەكانی ئیسلام كە قورئان و فەرمودەیە بە تەواوی ڕۆشن نەكراوەتەوە. حوكمە شەرعییەكانیش بەسەر پێنج ئاستدا دابەش دەبن، واجب (فەرز)، سوننەت (موستەحەب)، ڕێپێدراو (موباح)، بێزراو (مەكروهـ) و قەدەغەكراو (حەرام). هەر فەتوایەك یەكێك لەو حوكمانەی بەسەردا دەسەپێت و لەمەشدا دەبێت موفتی تەواوی لایەنەكانی فەتواكە ڕۆشن بكاتەوە و بەرچاوڕوونی تەواو بداتە پرسیاركەر. بە لای ئایینزای شیعەوە فەتوا وا پێناسە دەكرێت كە هەڵوێستێكی شەرعی گشتگیرە یەكێك لە مەرجەعە ئایینییەكان لە حوكمی شەرعیدا دەریدەبڕێت.

مێژووی فەتوادان تەریب لەگەڵ هاتنی قورئان بۆ پەیامهێن (د. خ) دەست پێ دەكات، دواتر لەسەر دەستی هەر چوار ڕێبەرانی ئایینزایانی ئەهلی سوننە بە تەواوی جێ پێی داكوتا، بەجۆرێك هەریەك لەو ئایینزایانە و پابەندبوون بە فەتوای زانایانی ئایینزاكە بوونە ناسنامەی كۆمەڵگە و گرووپە كۆمەڵایەتییە جیاوازەكان. ئەوەی فەتوا لە قەزاوەت جیا دەكاتەوە ئەوەیە، كە قەزاوەت حوكمە و دەبێت كەسەكە پێوەی پابەند بێت، بەڵام مەرج نییە كەسەكە بە فەتواوە پابەند بێت.