توێژەر: سەروەت عەبدوڵا بەرایی لە هەر دەوڵەتی ئامانجی سەرەكی لە داڕشتنەوەی دەستور بۆ كۆكردنەوەی ئەو پەرتەوازەیەیە كە بەهۆی دۆخێكی تایبەتی سیاسییەوە كۆمەڵگەكە پێیدا تێپەڕ دەبێت. بۆ كۆكردنەوەی دەنگە ناڕازی و كەنارگرتووەكانە لەسەر مێزی گفتوگۆ و داڕشتنەوەی یاساگەلێك وڵات بەرەو سەقامگیریبەرێت، بۆنمونە عێراق لەدوای ڕوخانی ڕژێمەكەی سەدامەوە بۆئەوەی لە پەرتەوازەی و
ژمارە (7)ی وەرزنامەی ئێرانناسی ئەم بابەتانە لەخۆدەگرێت: سەروتار – ئێران حیکایەتێکە دەبێت لە کۆتاوە بیخوێنینەوە…….. بارام مەجیدخان توێژینەوە – سیاسەتی بەرەو ڕۆژهەڵاتی ئێران لە نێوان ویست و واقیعدا…….. تەحسین وسو عەبدوڵا – زمانی كوردی و ئایینزای سوننی لەناو دەستورێكی فارسی و ئایینزای شیعەدا…….. سەروەت عەبدوڵا – شۆڕشی سپی و بەرهەڵستیی پیاوانی ئایینیی…….. یاسین
جەمال حسێن هەموو ئەوانەی بەدوای میانڕەوی ئایینی و دیدی یەكتر قبوڵكردندا دەگەڕێن لەناو ئایینەكاندا، بە ناچاری بۆ سۆفییە گەورەكان دەگەڕێنەوە. لەناو کولتووری ئیسلامیشدا ئیبن عەرەبی (558 – 638ک بەرامبەر بە (1164 – 1240ز)، سەرمەشقی ئەو عاریفانەیە كە دوای دەركەوتنی لە سەدەی حەوتی كۆچی، فیكر و فەلسەفەی پەرت و بڵاوی پشتی
ئەبوبەكر عەلی (كاروانی) پێشەكی وتراوە حوكمدان بەسەر شتێكدا لەڕووی لۆژیكییەوە لقێكە لە وێناكردنی، یاخود ڕەنگدانەوەی ئەوە. ئەمەش هەستیاری و ترسناكی تێگەیشتن و وێناكردنە عەقڵییەكانمان بۆ دیاردە و مانا و دەركەوتەكان دەردەبڕێت. (ئیسلام)یش گەرچی (ئایین)ە، بەڵام بۆ مرۆڤ هاتووە، مرۆڤیش وەك وتراوە بوونەوەرێكی کولتوورییە. خاوەن عەقڵ و حەز و تاسە و
یاسین تەها دەستپێك: مەرجەعیەت دامەزراوەیەكی ئایینی هەڵسوڕێنەرە لە ناو پەیڕەوانی شیعە، سروشتی پێكهاتەكەشی وەهایە تاكە كەسێكە لە شێوەی دامەزراوە، هەروەها بە جوگرافیا و وڵاتێكی دیاریكراویشەوە پەیوەست نییە، بەڵام فاكتەرە مێژویی و جیۆپۆلەتیكییەكان لە سەردەمی جیاوازدا سەنگ و قورسایی بە هەندێكیان بەسەر ئەوی تردا بەخشیوە. ئەم بابەتە هەوڵێكە بۆ هەڵوێستە لەبارەی
د. ئەحمەد محەمەدپوور – د. کەمال سولەیمانی وەرگێڕان لە ئینگلیزییەوە: گەلاوێژ سۆفی پوختە پاش دامەزراندنی دەوڵەتی نەتەوەیی مۆدێرن لە ئێران لە سەرەتای سەدەی بیستەوە، دەوڵەت کورد و خەباتی سیاسیی ئەوانی وەک هەڕەشەیەکی بەردەوام بۆ سەر یەکپارچەیی خۆی دەزانێت. هاتنەسەر دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامیی – پاش شۆڕشی١٩٧٩ – سیاسەتی بە ئەمنیەتکردنی دەوڵەتی
بەختیار ئەحمەد ساڵح بەرایی بەراورد بە 40 ساڵى ڕابردوو ئه‌مه پڕمه‌ترسیدارترین ناڕه‌زایه‌تییه كه ئێران به‌خۆیه‌وه ده‌یبینێت، سه‌ربارى پڕمه‌ترسیی ناڕه‌زایه‌تییه‌كان، به‌ڵام به دوور ده‌زانرێت ڕژێم بگۆڕێت، ڕاستە دووباره‌بوونه‌وه‌ى ناڕه‌زایه‌تییه‌كان نیشانه‌ى ئه‌وه‌یه كه ڕژێم له قه‌یراندایه و خۆپیشاندانه‌كانیش وه‌ك حاڵه‌تێكى درێژخایه‌نیان لێهاتووه، بەڵام مانەوەی خۆپیشاندانەکان بەم شێوەیەی ئێستا ناتوانێت گۆڕانکاری گەورە بهێنێتە
توێژەر: ژیلوان لەتیف یارئەحمەد بەرایی لەسەروبەندى شۆڕشی گەلانی ئێران لە ساڵی ١٩٧٩، مەنسوور حیکمەت (1) وەك یەكێك لە ڕێبەرانی جووڵانەوەی ماركسیی، بۆچوونەکانى خۆی خستە نێو گۆڕەپانى سیاسیی و کۆمەڵایەتیی چەپ و کۆمۆنیزمى ئێرانەوە، لەم قۆناغەدا تاودانەوەى بزووتنەوەى کرێکاریی و دەرکردنى مارکسیستەکانى ئێران لە قەیرانى بێ پلانى بە پێویستی بنچینەیی دەزانى،
بارام مەجیدخان بەرایی لە سەدەی ڕابردوودا لە ئێران دوو شۆڕشی گەورە ڕویان داوە، یەکەمیان شۆڕشی مەشروتە کە پشتبەستوو بە ئایدیای و فیکری ڕوناکبیرانەی ڕۆژئاوا بوو. دووەمیان شۆڕشی ئیسلامی ئێران، کە دەقاودەق دژی پرنسیپەکانی ڕۆژئاوا بوو. ئەم پارادۆکسە لەسەرهەڵدانی بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکانی ئێران جێگای تێڕامان و تێفکرینی زۆرە.[1] شۆڕشەکانی ئێران زۆرجار بەراورد
توێژەر: تەحسین وسو عەبدوڵڵا ماستەر لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان ١- بەرایی مشتومڕ و گفتوگۆ دەربارەی پرسی حیجاب لە ئێران ناکرێت وەک پرسێکی نوێ و تازە لێی بڕوانرێت، بەڵکو بەپێچەوانەوە بەر لە شۆڕشی کۆماری ئیسلامیی ساڵی ١٩٧٩ ئەم پرسە جێگەی تێڕامان و گفتوگۆ ئامێزبووە، بە دیاریکراویش لە سەرەتای سەدەی بیستەم بەتایبەت دوای
Send this to a friend
English
كوردی
العربية