ئەحمەد محەمەدپوور/ و: گەلاوێژ پوختە ئەم نووسینە[1] شەن وکەوی ڕەگ و ڕیشەی یورۆسەنتریکی ئێرانی دەکات، کە لە ڕێڕەوی سیاسی و فیکریی کۆتایی سەدەی نۆزدەهەم و سەرەتای سەدەی بیستەمەوە سەریهەڵدا. لەسەر بنەمای ئیمتیازاتی مەعریفی زمانی فارسی، یادکردنەوەیەکی هەڵبژێردراوی ڕابردوو، ساختەکردنی ئەوی دیکەی ناوخۆیی، کە ئەم ئایدۆلۆژیای ڕەگەزی زمانەوانییە فارسیبوونی یەکسان کردووە
ئێرانناسی: ئەم وتووێژەمان لەگەڵ بەڕێز فەیسەڵ عەلی سەرۆکی مونتەدای ئابووری کوردستانە؛ ئابووریناس خاوەنی زیاتر لە بیست کتێب و سەدان وتاری ئابوورییە. تێڕوانینی بەڕێزیان لەسەر ئابووری ئێران و کێشە و گرفتەکانی پەیوەندیی ئێران و عێراق لەم چاوپێکەوتنەدا بخەینە ڕوو. یەکەم پرسیارمان بەوە دەستپێدەکەین: بە شێوەیەکی گشتی هەلومەرجی ئابووریی ئێران چۆن هەڵدەسەنگێنیت؟
تویژەر: سۆران ئەسعد كەریم ئیسلامی سیاسی لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان (1979-2001 ) (مەكتەب قورئان و دەعوەت و ئیسڵاح وەك نموونە) تویژەر: سۆران ئەسعد كەریم زاراوەی ئيسلامى سياسى هەموو ئەو ئایدیۆلۆژی و جووڵانەوانە دەگرێتەوە، كە باوەڕیان بە تێكەڵكردنی ئایین و سیاسەت و دامەزراندنی دەسەڵاتی ئیسلامی واتە دەوڵەتی ئیسلامیی هەیە، كە یاسا بنەڕەتییەكانی
توێژەر: یاسین عزەم بەرایی هەوڵ و تەقەلای ئێرانییەكان بۆ دەستگرتن بەسەر ئەو دوورگانە بۆ زیاتر لە دوو سەدە بەر لە دامەزراندنی دەوڵەتی ئیمارات دەگەڕێتەوە، لەسەرەتادا بەریتانییەكان ڕێگربوون لە هاتنەدی خەونی ئێرانییەكان، چونكە پاراستنی دوورگەكان و ئەو خێڵە عەرەبیانەی كە نیشتەجێی ناوچەی كەنداو بوون خستە ئەستۆی خۆی. دەسەڵاتی قاجارییەكان چەند
بارام مەجیدخان بەرایی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە، پاشخانی دەگەڕێتەوە بۆ هاوکارییە ئەتۆمییە مەدەنییەکانی نێوان ئەمریکا و ئێران کە هەردووکیان هاوپەیمانی نزیک بوون. ساڵی ١٩٥٧ ڕێککەوتننامەی هاوکاری ئەتۆمی مەدەنی لە نێوان ئەمریکا و ئێران واژۆ کرا و لە ساڵی ١٩٦٧ ڕیاکتۆری توێژینەوەی ٥ مێگاوات لە لایەن کۆمپانیای
توێژەر: تەحسین وسو عەبدوڵڵا بەرایی گرژییەکانی نێوان ئێران و ئازەربایجان بە تایبەتی لە دوای ململانێی ناگۆرنۆ و قەرەباخ لە ساڵی ٢٠٢٠ و هێرشی ٢٧ ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ بۆ سەر باڵیۆزخانەی ئازەربایجان لە تاران دۆخەکەی زیاتر پەرەپێدا. سەرۆکی ئازەربایجان، ئیلهام عەلیێڤ گومانی ئەوەی کرد کە هێرشەکە “کردەوەیەکی تیرۆریستی” بووە و داوای لێکۆڵینەوەی
هەردی مەهدی میکە پوختە دەوڵەتی هاوچەرخی ئێران، کە هەوڵەکانی دامەزراندنی سەرەتاکەی بەرهەمی جووڵانەوەی پاش بزووتنەوەی مەشروتییەت (وەک جووڵانەوەیەکی ڕۆشنگەریی) و لوتکەکەشی بەرهەمی کودەتا سیاسییەکەی سەیدزیائەدین و ڕەزاخان بوو، هەر لەو کاتەوە تا کۆماری ئیسلامیی ئێران و دۆخی هەنووکەیی، لەسەر هەرسێ ئاستی مێژوو و گێڕانەوەی ڕەسمی دەوڵەت (مێژوونووسان و نوخبەی سیاسی
توێژەر: ئازاد حاجی ئاقایی بەرایی ئێستا لە سەردەمی گلۆكالیزاسیون، بە پێچەوانەی ساڵانی پێشوو كە زۆرتر لەسەر لەناوچوونی سنوورەكان و گەشەسەندنی كولتوور و فەزایێكی یەكدەستی جیهانی پێداگری دەكرا، زۆرتر لەسەر كارتێكەرییە دوولایەنەكانی ڕەوتی بە جیهانیبوون و خۆجێییبوون پێداگری دەكرێت. دەرەنجامەكانی بە جیهانیبوون یان بە جیهانیكردن، سەرەڕای ئەوەی كاریگەری زۆریان لە نزیككردنەوەی
بارام مەجیدخان کەمینەی شیعە لە لوبنان ئەو گەرایە بوو کە دەستی ئێرانی لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی دەریای سپی ناوەڕاست کردەوە. ئێران میوانی ناوەختی ناوچەکە لە سەردەمی شای ئێران و لە نێوان ساڵەکانی ١٩٥٠ بۆ ١٩٦٠ هێدی و لەسەرخۆ توانی پەیوەندییەکانی خۆی لەگەڵ ئیسرائیل ئاسایی بکات. حەزەکانی شای ئێران بۆ پەیوەندی لەگەڵ
ژمارە (9)ی وەرزنامەی ئێرانناسی ئەم بابەتانە لەخۆدەگرێت: سەروتار – ئێران و ڕۆژهەڵاتی دەریای ناوەڕاست. بارام مەجیدخان توێژینەوە – گفتوگۆكانی ناو مەتبەخ و هێزی نەرم . ئازاد حاجی ئاقایی – سیاسەتی کولتووریی ئێران بەرامبەر کورد لەبەر ڕۆشنایی دەستوور، یاسا و گێڕانەوە ڕەسمییەكاندا. هەردی مەهدی میکە – فاکتەرە کاریگەرەکانی ناکۆکی نێوان ئێران و
Send this to a friend
English
كوردی
العربية