جلال حسن مصطفی/ مامۆستا لە کۆلیجى زانستە ڕامیارییەکان لە زانکۆى سلێماني:            [email protected]

وشە کلیلییەکان:هەڵبژاردن، هەڵبژاردنە پەرلەمانیەکان، هەرێمی کوردستان، نادادپەروەریی، نوێنەرایەتیکردن.

https://doi.org/10.31271/jopss.10036

پوختەى توێژینەوە:

خولی پێنجەمی هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی کوردستان لە ساڵی ٢٠١٨ بەڕێوەچوو. بەپشتبەستن بەو داتایەنەی لەلایەن کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و ڕاپرسیی هەرێمی کوردستانەوە بڵاوکراونەتەوە، ئەنجامەکانی هەڵبژاردن بە شێوەیەک بوون کە ناداپەروەرییان دروستکردوە و هەر پارێزگایەکی هەرێمی کوردستان لە پارێزگایەکی تر کەمتر یان زیاتر لە ڕێژەی دەنگدەرانی کورسی پەرلەمانیی بەرکەوتووە. ئەو پرسیارەی ئەم توێژینەوەیە هەوڵی وەڵامدانەوەی دەدات ئەوەیە کە ئایا چۆن وابکرێت ئەم نادادپەروەریە تا ڕێژەیەکی بەرچاو کەمبکرێتەوە و پارێزگاکان بەپێی ژمارەی دەنگدەرانیان نوێنەرایتی بکرێن لە پەرلەماندا؟ لە گەڕانیدا بەدوای وەڵامی ئەم پرسیارەدا، ئەم توێژینەوەیە پێویستی بە کنەی چەند بابەتێک هەیە. سەرەتا باسێکی کورت دەربارەی سیستەمی هەڵبژاردنی هەرێمی کوردستان دەکرێت. پاشان بە داتا و زانیاریی وورد ئەو خاڵە دەخەینە ڕوو کە پرسیاری سەرەکی ئەم توێژینەوەیەی پێکهێناوە، کە ئەویش ئەو نادادپەروەیەیە کە ئەم سیستەمەی ئێستا هێناوێتیەکایە. دواتر و وەک بەشێک لە چارەسەر، سیستەمێکی هەڵبژاردن دەخرێتەڕوو (سیستەمی ناڕێژەیی، جا زۆرینەی سادە بێت یان زۆرینەی ڕەها) کە دەکرێت بەشێکی زۆری ئەم نادادپەروەریە نەهێڵێت. هەڵبەتە، هەر سیستەمێکی هەڵبژاردن، بەدەر لەلایەنە پۆزەتیڤەکانی، چەند کێشەیەک بەدوای خۆیدا دەهێنێت کە پێویستە چارەسەر بکرێن، بۆیەش کۆتا بەشی توێژینەوەکە تەرخاندەکرێت بۆ باسکردن دەربارەی ئەو کێشانەی ئەگەری هەیە سیستەمی ناڕێژەیی بەرهەمیان بهێنێت و چۆنیەتی چارەسەرەکردنیان.

 ملخص البحث:

الانتخابات البرلمانية لعام 2018 في إقليم كردستان: اللاعدالة في التمثيل وحلها

أجریت الإنتخابات للدورة الخامسة لبرلمان کوردستان العراق في عام ٢٠١٨. بالإعتماد علی المعلومات المنشورة من قبل الهیئة العلیا للإنتخابات و الإستفتاء في إقلیم کوردستان، النتائج الإنتخابیة خلقت اللاعدالة في الحصول علی الکراسي البرلمانیة بین المحافظات إذا ما قورنت بعدد مصوتیها. و السؤال المطروح في هذا البحث هو کیفیة التقلیل من هذە اللاعدالة الی أدنی حدودها. في بحثه عن الإجابة علی هذا الإشکال، هذا البحث في حاجة الی تنقیب بعض المسائل. في بدایتە، یقوم الباحث بعرض مختصر للنظام الإنتخابي الحالي المعمول بە في إقلیم کوردستان. بعده هذا، و بالإعتماد علی المعلومات المنشورة من قبل الهیئة العلیا للإنتخابات و الإستفتاء في إقلیم کوردستان، یحاول الباحث أن یستکشف ما أدی الی إثارة الإشکال الرئیسي للبحث المتعلق بوجود اللاعدالة في حصول المحافظات علی الکراسي البرلمانیة. من ثم، کجزء من حل لهذە الإشکالیة، یقوم الباحث بعرض نظام إنتخابي (النظام غیرالنسبي، ألأغلبیة البسیطة کانت أو المطلقة) بإمکانە التقلیل من اللاعدالة إلی حد کبیر.علی الرغم من ذلک، کل نظام إنتخابي، و إن کان مناسبا و إیجابیا في سیاق ما، لە من الإشکالات ما یتحتم علینا البحث عن حلها، لذا فالجزء الأخیر من البحث مکرس للمشاکل التي یسببها تبني نظام إنتخابي غیر نسبي و کیفیة حلها.

Abstract:

The Parliamentary Elections of 2018 in Kurdistan Region: unfairness in representation and its solution

Elections for the fifth round of Kurdistan Parliament were held in 2018. Relying on information (election results and MPs’ backgrounds) published by the Independent High Elections and Referendum Commission (IHERC) in the Kurdistan Region, electoral results have created inequality among Kurdistan Region’s governorates in terms of obtaining parliamentary seats when the number of valid voters is considered. The question to be tackled in this article is how to minimize this injustice to its minimum. In its search for an answer to this question, this article needs to excavate some issues. In the beginning, the researcher will briefly present the current electoral system in force in the Kurdistan Region. Then, and by relying on the information published by the IHERC in the Kurdistan Region, the researcher tries to explore what led to the presence of the injustice in the governorates’ share of parliamentary seats. Hence, as part of a solution to this problem, an electoral system (the non-proportional system, majority or plurality) is presented that can reduce the injustice to a large extent. Despite this, each electoral system, although appropriate in a context, may have its own shortcomings and thus a solution is needed. Thus, the last part of the research is devoted to the problems caused by the adoption of a non-proportional electoral system and the ways they can be solved.

سەرچاوەکان:

1. بڕیاری بەرەی کوردستانی ژمارە (١)ی ساڵی ١٩٩٢ی سەرکردایەتی سیاسیی بەرەی کوردستانی. یاسای ژمارە ١ی ئەنجوومەنی نیشتمانیی کوردستانی عێراق. دەکرێت یاساکە لەسەر ئەم لینکە داونلۆد بکرێت https://www.parliament.krd/media/.pdf (ئەم لینکە چالاک بووە لە بەرواری ٣٠/٣/٢٠٢٠دا)
2. کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و ڕاپرسی (٢٠١٨)، لیستی ناوی دەرچووانی خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان http://www.khec.krd/dreje_dangadaran.aspx?jimare=129&type=7 (ئەم لینکە چالاک بووە لە بەرواری ٣٠/٣/٢٠٢٠دا)
3. دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان (٢٠١٩)، رووپێوى ديمۆگرافى له‌ هه‌رێمى كوردستان ٢٠١٧. دەتوانرێت ڕاپۆرتەکە لەسەر ئەم لینکە داونلۆد بکرێت http://www.krso.net/files/articles/080519013929.pdf (ئەم لینکە چالاک بووە لە بەرواری ٣٠/٣/٢٠٢٠دا).
4. ARRELL, D. M., 1998. COMPARING ELECTORAL SYSTEMS. London: MACMilLAN. (Page 5)
5. Bervoets, S. and Merlin, V., 2012. Gerrymander-proof representative democracies, Int J Game Theory 41:473–488, p.474
6. Boundary Commission for England (2018), 2018 Review – Final recommendations for England, available on https://boundarycommissionforengland.independent.gov.uk/2018-review/2018-review-final-recommendations-for-england/ (Accessed 30/3/2020)
7. Boundary Commission for England (2018), Volume one: Final recommendations report, https://boundarycommissionforengland.independent.gov.uk/inc/uploads/2018/09/Final-recommendations-report.pdf (Accessed 30/3/2020)
8. Boundary Commission for England (2018), Volume one: Final recommendations report, available on https://boundarycommissionforengland.independent.gov.uk/inc/uploads/2018/09/Final-recommendations-report.pdf (Accessed 30/3/2020)
9. Boundary Commission for England (2018), Volume three: Maps. Available on http://store.boundarycommissionforengland.independent.gov.uk.s3.amazonaws.com/final/Final%20recommendations%20maps.pdf (Accessed 30/3/2020)
10. Boundary Commission for England (2018), Volume two: Constituency names, designations and composition, available on https://boundarycommissionforengland.independent.gov.uk/inc/uploads/2018/09/Final-recommendations-constituency-list-with-wards.pdf (accessed 30/3/2020)
11. Electoral Reform Society, (No Date). Two-Round System, Available on https://www.electoral-reform.org.uk/voting-systems/types-of-voting-system/two-round-system/ (accessed 30/3/2020)
12. Guelke, A., 2012. Politics in Deeply Divided Societies. Cambridge, UK: Polity.
13. https://www.census.gov/history/www/programs/demographic/decennial_census.html (accessed 30/3/2020)
14. Kristopher, T., 2019. Measuring Political Gerrymandering, The American Mathematical Monthly, 126:7, 593-609, p.593
15. National Conference of State Legislatures, 2020. Redistricting Commissions: State Legislative Plans, available on https://www.ncsl.org/research/redistricting/2009-redistricting-commissions-table.aspx (accessed 30/3/2020)
16. Reynolds, A.et al. (2005). Electoral System Design: The New International IDEA Handbook, International Institute for Democracy and Electoral Assistance, Stockholm, Sweden.
17. SAMUELS, J. D., 2013. Comparative Politics. Pearson Education. (Pages 79-88)
18. Stephanopoulos, N. and Warshaw, C., 2019. The Impact of Partisan Gerrymandering on Political Parties, p.4, SSRN, Electronic copy available at: https://ssrn.com/abstract=3330695
19. S. Census Bureau, 2019. Decennial Census, available on https://www.census.gov/history/www/programs/demographic/decennial_census.html (accessed 8/7/2020)

 

Full Text